In 2019 installeerde de familie Hanssens, die een divers landbouwbedrijf in Heuvelland, West-Vlaanderen beheert, een compacte vergistingsinstallatie van Biolectric. Dit maakte hen het eerste Belgische agrarische bedrijf dat energie opwekt uit zowel koeien- als varkensmest. Deze compacte vergister levert niet alleen elektriciteit maar ook warmte, wat leidt tot een drievoudige winst: het elimineren van energiekosten, het verduurzamen van het bedrijf, en het verrijken van de bodem met de nutriënten uit het resterende digestaat, wat een snellere opname door gewassen bevordert. Met 200 zeugen en 120 melkkoeien zag de familie Hanssens de potentie om zelf energie te genereren uit de mest van hun dieren, in plaats van deze naar een externe verwerkingsfaciliteit te brengen. Hun zoektocht eindigde bij Biolectric, een voorloper in de productie van compacte vergisters, waarbij een systeem werd gekozen dat de mest ter plaatse verwerkt tot energie. De Biolectric vergister bestaat uit een container voor de technische apparatuur en een silo voor de verse mest. De mest wordt op een stabiele temperatuur (39-42°C) gemixt, waardoor anaerobe bacteriën methaangas produceren. Dit gas wordt gezuiverd en aangedreven door twee 16.5 kW motoren, die generatoren voeden voor de productie van elektriciteit en warmte. De familie Hanssens geniet al drie jaar ononderbroken van deze betrouwbare energiebron.
Verse mest is cruciaal
Dagelijks wordt 7 ton koeien- en 7 ton varkensmest in de vergister gebracht. De combinatie van deze twee mestsoorten levert het hoogste rendement op. Verse mest is essentieel; het systeem draait minder efficiënt als het biogaspotentieel al gedeeltelijk is verdwenen voordat de mest de reactor bereikt. Dankzij deze installatie hoeft er geen elektriciteit meer te worden gekocht, wat het bedrijf aanzienlijk rendabeler maakt, vooral met de huidige hoge energieprijzen.
Milieuvriendelijke impact
De installatie heeft de uitstoot van broeikasgassen met 70% verminderd en de methaanemissies van de boerderij met 15%. Het resultaat is een verminderde CO2-voetafdruk gelijk aan de uitstoot van ongeveer 325 auto’s. Het digestaat, gebruikt als bemesting, verbetert de bodemkwaliteit en plantengroei, wat vooral voordelig is gezien de hoge prijzen voor kunstmest.
Eenvoudige monitoring De installatie is snel op te zetten en grotendeels automatisch, met regulier onderhoud voor de motoren. Bert Hanssens kan via zijn smartphone de werking eenvoudig monitoren, met ondersteuning van Biolectric voor preventief onderhoud via een 4G-verbinding.
Vergunningsvereisten en potentieelanalyse
Voor de installatie is er een vergunning nodig. Biolectric beoordeelt het biogaspotentieel van de beschikbare mest om de ideale grootte van de vergister te bepalen. Het bedrijf noteerde sinds 2019 jaarlijks een groei van 50% en verkocht meer dan honderd compacte vergisters in verschillende landen, mede door voortdurend onderzoek en innovatie.
Innovatie en mestmanagement
Bert Hanssens’ varkensstallen zijn voorzien van het VeDoWS-stalsysteem door Vermeulen Construct, een techniek die mestseparatie faciliteert en erkend is op de lijst voor emissiearme stallen. Dit systeem splitst de vaste en vloeibare mestbestanddelen direct onder de vloerroosters. Er wordt een ondiepe put onder deze roostervloer geplaatst om urine van vaste mest te scheiden. Een schraper wordt dagelijks gebruikt om de vaste mest uit de goot te verwijderen. Door deze afscheiding van mest en urine middels een speciale goot en mestschraper, wordt de activiteit van urease geblokkeerd, waardoor de emissie van ammoniak aanzienlijk vermindert. Bert Hanssens merkt op dat dit systeem de uitstoot van broeikasgassen en stikstof direct aanpakt, een voordeel ten opzichte van het gebruik van luchtwassers. Hanssens uit zijn voorkeur voor systemen die aan de bron werken: “Ik ben een voorstander van dit soort systemen omdat ze voorkomen dat methaan ontsnapt en we er nuttig gebruik van kunnen maken. Ook is er geen noodzaak voor luchtwassers, wat een uitkomst is, zeker bij verbouwingen waarbij hun installatie lastig is. Het VeDoWS-stalsysteem heeft me deze extra kosten bespaard. Verder verbetert het de luchtkwaliteit in de stal aanzienlijk, aangezien er minder ammoniak in de lucht aanwezig is, wat zowel voor de dieren als voor de boer gezonder is.”
Toenemend gebruik van varkensmest
Biogas-E vzw, het platform in Vlaanderen voor anaerobe vergisting, constateert een toename in het aantal biogasinstallaties. Volgens Sam Tessens, de coördinator van Biogas-E vzw, zijn de pocketvergisters in de regio initieel populair geworden door het gebruik van koeienmest. Recentelijk is er echter een verschuiving naar een meer gevarieerd gebruik van materialen, inclusief varkensmest. Daarnaast is er een stijging in het geïnstalleerde vermogen van deze installaties. Waar vroeger de meeste vergisters minder dan 10 kWe konden opwekken, bereiken ze nu capaciteiten van 20 tot 30 kWe. Dankzij technologische verbeteringen door de bouwers zijn deze installaties efficiënter geworden. Een belangrijk voordeel van pocketvergisters is het vermogen tot lokale productie van energie, waardoor boeren zowel warmte als elektriciteit kunnen terugwinnen. Dit is vooral voordelig in periodes van hoge energiekosten. Eventuele surplus aan elektriciteit kan aan het netwerk worden geleverd. Daarnaast verminderen deze systemen methaanuitstoot vanuit stallen door dagelijkse afvoer van mest naar de vergister.
Tessens merkt op dat er ook in Nederland vooruitgang is geboekt, waarbij een stripping-scrubbing systeem aan de pocketvergister wordt gekoppeld om stikstof uit de mest te verwijderen, wat resulteert in een hoogwaardig bemestingsproduct. Echter, in Vlaanderen wordt dit product momenteel nog niet erkend als iets anders dan dierlijke mest, waardoor het niet het statuut van een kunstmestvervanger (RENURE) krijgt. De stap naar erkenning als kunstmestvervanger zou een oplossing bieden.
